piątek, 20 lipca 2012

Targówek


Targówek to jedna z trzech dzielnic jakie powstały po rozpadzie wielkiej Pragi Północ (pozostałe to Białołęka i spadkobierczyni nazwy – obecna Praga Północ), ten miał miejsce w 1994 r. i dał początek wielu kuriozalnym zjawiskom językowym, które wsiąkają w ludzi silniej niż śródmiejski smog.
Pod zbiorczą nazwę Targówek podciągnięto z grubsza tereny przedwojennej gminy Bródno (Zacisze, Elsnerów, Bródno Stare, tereny bezimienne) i dwóch peryferyjnych dzielnic: Targówka (de facto Targówek właściwy i Przemysłowy) i Bródna (de facto Nowe Bródno).

Każdemu kto pamięta jak po tej stronie Wisły była tylko Praga Północ i Południe ciężko przyjąć do wiadomości obecny stan rzeczy – o ile podział terytorialny dzielnicy jest po części logiczny, to już to co zaszło w kwestii MSI przełknąć się nie da.

Oto co mamy oficjalnie:


1 – Bródno
2 – Bródno-Podgrodzie
3 – Zacisze
4 – Targówek Mieszkaniowy
5 – Targówek Fabryczny
6 – Elsnerów
7 – Utrata

Co jest nie tak? Doszło do kompletnych przeinaczeń i pretensjonalnych uproszczeń:

Bródno dzieli się zwyczajowo na Nowe Bródno (to które „wyrosło” za torami, obok Golędzinowa i Pelcowizny) i Stare Bródno (dawna wieś Bródno Stare). Granicę między nimi ciężko wyznaczyć, dobrym wybiegiem byłoby oparcie jej na Rembielińskiej, ale to kwestia kompromisu i studiów planów przedwojennych – swoją drogą ogólnodostępnych. Dużo więcej emocji budzi przemianowanie Starego Bródna na Bródno-Podgrodzie. Drugi człon nazwy pochodzi od jednego z wielu prl-owskich osiedli (takich jak np. Wysockiego), składających się na większe założenie urbanistyczne i jest próbą upamiętniania X-XI wiecznych fortyfikacji obronnych jakie odkryto na terenie dzisiejszego Lasku Bródnowskiego – od razu rodzi się pytanie czemu wzorem Lasu Kabackiego i Lasku Bielańskiego nie wyodrębniono także i jego?
Do rzeczy: nazwa Bródno-Podgrodzie jest tworem sztucznym, równie dobrze można by powołać do istnienia rejony Gocław-Iskra i Gocław-Orlik... Urzędnicy mogą wszystko.
Nieporozumieniem jest też fakt że spory obszar  jakim jest PGR Bródno został oznaczony jako cześć Targówka. Cały cypel pomiędzy św. Wincentego a Gilarską to teraz rejon MSI Targówek Mieszkaniowy, a równie bródnowskie tereny na zachód od Kanałku Bródnowskiego przypisano do Zacisza...
Zaginęły nam też Ugory – ale po nich chyba nikt nie będzie płakał. Ustronie pozostało w pamięci mieszkańców jako nazwa części osiedla... tylko w pamięci... czy pojawia się na mapach? Przed wojną tak było.

Targówek właściwy  rozrósł się wyjątkowo niepokojąco i przybrał nazwę jaka miała odróżnić go od dzielnicy. Jak wspomniałem, wchłonął tereny PGR-u, oraz teren na wschód od Radzymińskiej (tam gdzie znajdują się zakłady tłuszczowe). Cóż – bezsens takiego posunięcia widać na pierwszy rzut oka – kominy i silosy wszak stoją... a sam fakt że przecież granica biegnąca po Radzymińskiej byłaby znacznym uproszeniem (a w tym urzędnicy preferujący klarowne sytuacje się lubują) i udogodnieniem po prostu dziwi. Czym się kierowano? Po cóż? Ktoś ma jakieś pomysły?
Do rejonu „załapał się” też Kirkut Praski – ewidentnie bródnowski. Tyle w kwestii Targówka Mieszkaniowego.

Zacisze to atrakcyjna nazwa i bez skrępowania naturalnie podciągnięto pod nią Elsnerów czy Lewinów. To w zasadzie pozytywna kolej rzeczy, jednak dla porządku można było podzielić osiedle na trzy części: Zacisze, Zacisze-Elsnerów i Zacisze-Lewinów (Lewinów to w ogóle ostał się nam tylko w mowie potocznej i na nielicznych mapkach, tak więc wielu może zachodzić w głowę dokąd prowadzi ulica Lewinowska...).
Tereny na wschód od Wincentego i na zachód od Kanałku mogłyby z powodzeniem być nadal Bródnem, ale deweloperowi bardziej podoba się nazwa Zielona Zacisze... tak więc jest jak jest. No i te działki na północ od Lewinowa... cypel między Bystrą a Radzymińską... mógłby z powodzeniem zostać oznaczony jako Bródno. Ich zaciszańskość (identyfikowana z zabudową jednorodzinną przecie) jest silnie wątpliwa.
Tutaj gładko przejdziemy do kwestii terenów przemysłowych dzielnicy: Elsnerowa i Targówka Fabrycznego/ Przemysłowego.
Dworek Elsnera znajdował się nieopodal Nefrytowej, czyli poza dzisiejszym terenem rejonu Elsnerów, który MSI wyznaczyło wyłącznie za torami – czy słusznie? Konieczne byłoby dokładne studium historyczne, dla mnie tereny te zawsze były bezimienne (choć nazwa na mapie była). Tworzyły strefę przejściową pomiędzy Zaciszem a Targówkiem Przemysłowym... co gdzie się zaczyna – trudno dociec. Nie mogę bezbłędnie wyrokować w tej kwestii, ale fakt że pętla Elsnerów znajduje się na obrzeżu rejonu MSI tuż obok dawnego folwarku Dotrzyma (ulica Piotra Bardowskiego) może być źródłem wielu spekulacji. Tutaj rodzi się pytanie – skoro wyodrębniono Utratę (na zachód od ulicy o tej samej nazwie) – czemu pominięto Dotrzymę? (Dotrzymę „dobrze widać” we wschodnim cyplu rejonu  Targówek Fabryczny, tuż przy pętli Elsnerów).
Wydaje się że dobrze wybrnięto z tego kłopotu, jednak na przedwojennych mapach Utratę można lokalizować po obu stronach ulicy o tej samej nazwie, zaś jej „ekspansja” na północ nie wydaje się dobrym wybiegiem. Tyle zgrzytów – okolica jest w 100% peryferyjna i wyludniona, nie ułatwia to konsultacji społecznych.


1 – Bródno (Stare i Nowe oraz pomniejsze tereny (np. Ustronie) jakie zostały „naturalnie” wchłonięte)
2 – Targówek właściwy
3 – Zacisze w pełni zaciszańskie
4 – Zacisze-Lewinów
5 – Zacisze-Elsnerów
6 – Tereny Przemysłowe (z racji czystej  umowności granic i skali mapy – nie pokusiłem się o wyrysowanie granic)




Z góry przepraszam za uogólnienia – dla dokładności artykuł winien być rozbity na kilka części, jednak z uwagi na powiązania kuszącą okazałą się synteza, co też uczyniłem.

5 komentarzy:

  1. Mam wątpliwość co części artykułu.
    "Abstrahując już od takich detali jak to że w ramach rejonu MSI Bródno (a tym samym całej dzielnicy) znalazł się cypel z pętlą Żerań (!)"

    Pętla Żerań nie znajduje się na terenie Targówka. Jest na granicy Pragi Północ i Białołęki. Widać to zresztą na mapie zamieszczonej w treści artykułu. Ten wspomniany cypel jest w ciągu Wysockiego/Marywilskiej. A pętla Żerań przecież ciągu Jagiellońskiej/Modlińskiej.

    pozdrawiam

    Jędrzej Kunowski

    OdpowiedzUsuń
  2. Dziekuję, oczywiście na mapie jest fragemnt Annopolu/Żerania, a pętla Żerań-FSO jest w granicach Pragi Północ - pokotłowało mi się. Śpię po 4-5 godzin dziennie i myśle że to tlumaczy brak koncentracji. Całość też powstawała na szybko - przed pójściem do pracy. W pracy też siedze przed kompem, a zdrowie nie dopisuje. Bardzo Ci dziekuje za wskazanie tej komprmitujacej pomyłki. Poprostu Praga Pólnoc zlała mi sie z Targówkiem.

    OdpowiedzUsuń
  3. MSI Utrata to błąd zasadniczy. Właściwa tu nazwa to Antoninów (d. folwark i nazwa fortu XII, a obecnie posterunek kolejowy na wprost spalarni). Nazwa Kozia Górka Kawęczyńska zanikła i jest kojarzona tylko z Kozią Górką Grochowską. Prawdziwa Utrata jest w okolica Księżnej Anny. Nie ma żadnego powodu, żeby tak rozciągać Targówki. Źródłem błędów są plany geodezji, gdzie wpisywano dowolnie i kompletny brak wiedzy.
    Próbujemy to przełamywać: http://grochowniepragapd.blox.pl i akcjamiasto.pl

    OdpowiedzUsuń
  4. ja stanę trochę w obronie MSI. mimo wielu problemów z nazewnictwem (mam wrażenie, że zajmują się tym osoby, które nie mają o tym zielonego pojęcia), to wspaniałym pomysłem jest ustawienie tabliczek na każdym skrzyżowaniu - zawsze można wszędzie trafić, brakuje mi tego w innych miastach(nie mam pojęcia, jak u nich z nazewnictwem, bo się nie znam:) ).
    http://cyfrowademokracja.pl/index.php/artykuly/po-co-sa-nazwy

    OdpowiedzUsuń
  5. MSI jest bardzo przydatne, sęk w tym że mija się z celem w obecnej formie, a słoikom to już kompletnie robi wódę z mózgu.

    OdpowiedzUsuń